Stonehenge

W piątek, trzeciego dnia naszych angielskich wojaży, wyruszyliśmy znów z samego rana, tym razem na wschód - w kierunku Równiny Salisbury. W drodze przygotowywałam oczywiście lalki do zdjęć. ;)

On Friday, the third day of our English travels, we set off again early in the morning, this time east - towards Salisbury Plain. On the way, of course, I prepared the dolls for photos. ;)

Zostawiliśmy samochód na parkingu i ruszyliśmy spacerem do naszego celu - Stonehenge. Droga wiedzie przez zupełnie płaski teren. Można podjechać tam autobusem, ale my stwierdziliśmy, że te 2 km to nie jest aż tak daleko.

We left the car in the car park and set off on foot to our destination – the Stonehenge. The road leads through completely flat terrain. You can take a bus there, but we decided that 2 km wasn’t that far.

Ja wiem, że wiele osób uważa, że to tylko sterta kamieni. Nigdy nie wzięłam sobie jednak tej opinii do serca i od lat marzyłam o tym, aby tą "stertę" zobaczyć na własne oczy. I powiem Wam tyle - to żadne tam "tylko kamienie", nie dajcie sobie tego wmówić...

I know that many people think that it is just a pile of stones. However, I have never taken that opinion to heart and for years I have dreamed of seeing this "pile" with my own eyes. And I will tell you this - they are not "just stones", don't let anyone convince you of that...

Stonehenge początkowo było najprawdopodobniej cmentarzyskiem. Jego obszar wyznaczał okrągły rów o średnicy około  110 m (360 ft). Już w XVII wieku John Aubrey odkrył miejsca, w których prawdopodobnie były wkopane drewniane pale, znaleziono tam również ludzkie szczątki. Później ustalono, że szczątki te pochodziły z około 3000 roku p.n.e. Co ciekawe, podczas prac archeologicznych przy budowie parkingu dla zwiedzających odkryto jeszcze starsze znaleziska, datowane na 8500-7000 rok p.n.e.

Sławny kamienny krąg został postawiony około 2500 roku p.n.e. Stoi więc od 4,5 tysiąca lat! W dodatku do jego budowy... sprowadzono te potężne głazy z odległych miejsc. Sarseny, największe głazy (z wyjątkowo twardej odmiany piaskowca) ważące ponad 35 ton każdy, pochodzą z odległego o 30 km (19 mil) Marlborough Downs w północnym Wiltshire. Naukowcy zrobili eksperyment i ponoć faktycznie, 200 ludzi było w stanie przeciągnąć te "kamyki" na prostych drewnianych saniach.

Mniejsze głazy budujące krąg to tzw. bluestones - nie jest to jeden rodzaj skał, różnią się między sobą. To, co je łączy, to miejsce, z którego zostały sprowadzone. I to jest coś, czego naprawdę nie umiem pojąć - wszystkie pochodzą z Preseli Hills w Walii, oddalonego od Stonehenge o 240 km (150 mil). Zwłaszcza, że niektóre z nich ważą dobrze ponad 3 tony. 

Stonehenge was most likely originally a burial ground. Its area was marked by a circular ditch about 110 m (360 ft) in diameter. In the 17th century, John Aubrey discovered places where wooden posts were probably dug in, and human remains were found there. These remains were later determined to be from around 3000 BC. Interestingly, during archaeological work on the construction of a visitor car park, even older finds were discovered, dating from 8500-7000 BC.

The famous stone circle was built around 2500 BC. So it has been standing for 4.5 thousand years! In addition to its construction... these huge boulders were brought from distant places. Sarsens, the largest boulders (from an exceptionally hard type of sandstone) weighing over 35 tons each, come from the Marlborough Downs in northern Wiltshire, 30 km (19 miles) away. Scientists did an experiment and supposedly, 200 men were able to drag these "pebbles" on simple wooden sledges.

The smaller boulders that make up the circle are called bluestones - they are not one type of rock, they are different from each other. What unites them is the place from which they were brought. And this is something I really cannot understand - they all come from the Preseli Hills in Wales, which is 240 km (150 miles) away from Stonehenge. Especially since some of them weigh well over 3 tons.

I gdy stanie się w obliczu tych megalitów, uświadomi sobie, kiedy zostały postawione i jak niesamowite to musiało być wtedy przedsięwzięcie (możecie poczytać o tym na stronie English Heritage)... To robi wrażenie. Mówię Wam.

And when you stand in front of these megaliths, you realize when they were built and what an incredible undertaking it must have been at the time (you can read about it on the English Heritage website)... It's impressive, I tell you.

W 1986 roku Stonehenge zostało wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Należy ono do Korony Brytyjskiej, a opiekuje się nim organizacja English Heritage (tak samo jak w przypadku Tintagel). Zachęcam Was do odwiedzenia strony English Heritage poświęconej temu miejscu - można tam odbyć m.in. fantastyczny wirtualny spacer po Stonehenge.

Stonehenge was added to UNESCO's list of World Heritage Sites in 1986. It is owned by the British Crown and maintained by English Heritage (as is the case with Tintagel). I encourage you to visit the English Heritage website dedicated to this site - you can take a fantastic virtual tour of Stonehenge there, among other things.

Teraz trochę o roli, jaką pełnił krąg. To pytanie wciąż nie daje spokoju naukowcom. Stonehenge nie pełniło funkcji mieszkalnej ani obronnej. Jedynym wytłumaczeniem, dlaczego ludzie zamieszkujący te ziemie w okresie neolitu i epoki brązu wybrali to miejsce są powody rytualne. Umiejscowienie kręgu zostało wybrane bardzo starannie - jego rolą było wyznaczenie konkretnych punktów podczas wędrówki słońca po niebie w różnych porach roku.  Na stronie English Heritage jest świetnie rozrysowany schemat ułożenia okręgów i podków, które tworzą głazy, a także oś, którą wyznaczają. Wyznacza ona miejsce, w którym można zobaczyć wschód słońca w dniu Przesilenia Letniego oraz zachód słońca w dniu Przesilenia Zimowego.  

Wiele ciekawych teorii, z których niemal wszystkie zostały obalone, możecie znaleźć w artykule "Stonehenge pod ostrzałem: tajemnice prehistorycznego kompleksu" na stronie archeowiesci.pl.

Now a little about the role of the circle. This question still haunts scientists. Stonehenge did not have a residential or defensive function. The only explanation for why people inhabiting these lands in the Neolithic and Bronze Age chose this place are ritual reasons. The location of the circle was chosen very carefully - its role was to mark specific points during the sun's journey across the sky at different times of the year. The English Heritage website has a great diagram of the arrangement of the circles and horseshoes that the boulders form, and the axis they define. This marks the place where you can see the sunrise on the Summer Solstice and the sunset on the Winter Solstice.

Many interesting theories, almost all of which have been disproved, can be found in the article "Stonehenge under fire: secrets of the prehistoric complex" on the archeowiesci.pl website.

Po obejściu Stonehenge i napatrzeniu się na moją wymarzoną "kupę kamieni" ruszyliśmy w drogę powrotną na parking, ale inną drogą. Szliśmy przez Stonehenge Cursus - jest to otoczony rowem prostokątny obszar o długości 3 km i szerokości 100-150 m, który powstał 3500 lat p.n.e. Do tej pory nie ustalono, jaką pełniło rolę. Obok niego znajduje się kilka kurchanów. 

Cały obszar wokół Stonehenge skrywa jeszcze inne kurhany (do niektórych można wejść, ale dowiedzieliśmy się o tym niestety dużo później), głazy i np. Woodhenge. Nie mieliśmy tym razem czasu, aby zobaczyć wszystko, mam więc nadzieję, że kiedyś tam wrócimy.

After walking around Stonehenge and looking at my dream "pile of stones", we set off back to the parking lot, but by a different route. We walked through Stonehenge Cursus - a rectangular area surrounded by a ditch, 3 km long and 100-150 m wide, which was created in 3500 BC. Its role has not been determined to this day. There are several barrows next to it.

The entire area around Stonehenge also hides other barrows (some can be entered, but unfortunately we found out about this much later), boulders and, for example, Woodhenge. We didn't have time to see everything this time, so I hope we'll return there someday.

Oczywiście również tutaj, wśród kurhanów z okresu neolitu, nie zabrakło owiec. :)

Of course, here too, among the Neolithic barrows, there was no shortage of sheep. :)

Cieszę się, że byliśmy jednymi z pierwszych turystów (przyjechaliśmy na otwarcie, o 9:30). Gdy my powoli zmierzaliśmy ku samochodowi, wokół kręgu zaczynało się robić naprawdę gęsto.

I'm glad we were among the first tourists (we arrived at the opening, at 9:30 AM). As we slowly made our way to the car, the space around the Stonehenge started to get really crowded.

Na koniec zostawiliśmy sobie muzeum w Centrum dla Odwiedzających. Choć ekspozycja nie jest duża, to są tam do zobaczenia bardzo ciekawe prezentacje multimedialne, super przedstawione linie czasu i wiele znalezisk z całej okolicy. Przed centrum można zobaczyć też rekonstrukcję chat z okresu neolitu.

We left the museum in the Visitor Center for last. Although the exhibition is not large, there are very interesting multimedia presentations, great timelines and many finds from all over the area. In front of the center you can also see a reconstruction of Neolithic huts.

Jakby ktoś miał chęć spróbować swoich sił... Proszę bardzo. ;)

If anyone would like to try their hand at it... Please feel free to do so. ;)

Minęło południe, gdy ruszyliśmy w dalszą drogę. Następne przystanki: Bath i Glastonbury.

It was already past noon when we set off again. Next stops: Bath and Glastonbury.

Prawie zwiedzona katedra i Dartmoor po raz pierwszy | Almost visited cathedral and Dartmoor for the first time

Ciąg dalszy angielskiej wyprawy (tutaj wpisy z pierwszego dnia podróży: Tintagel i Port Isaac). Drugiego dnia znów wyruszyliśmy z rana w trasę. Najpierw pojechaliśmy do Exeter.

The English expedition continues (here are the entries from the first day of the journey: Tintagel and Port Isaac). On the second day we set off again in the morning. First we went to Exeter.

Chcieliśmy zobaczyć katedrę w Exeter. Została wybudowana w XII wieku, a następnie przebudowana wiek później - prace trwały 90 lat. Można tu zobaczyć najdłuższe zachowane gotyckie sklepienie na świecie. Właściwie - można by. Gdy przyjechaliśmy na miejsce, okazało się, że akurat tego dnia katedra była zamknięta dla zwiedzających. Trwały przygotowania do uroczystości. Udało nam się jedynie zerknąć do środka, ledwie spojrzeć na owo sklepienie i niestety nic więcej. Bywa.

We wanted to see Exeter Cathedral. It was built in the 12th century and then rebuilt a century later, taking 90 years to complete. It has the longest unbroken Gothic vault in the world. Actually, you could. When we arrived, it turned out that the cathedral was closed to visitors that day. Preparations were underway for the ceremony. We only managed to peek inside, barely look at the vault, and unfortunately nothing more. It happens.

Zrobiliśmy sobie mały spacer po mieście, zakupiliśmy prowiant (i krem przeciwsłoneczny!) na dalszą drogę i ruszyliśmy w kierunku Okehampton.

We had a short walk around the town, bought some provisions (and sunscreen!) for the rest of the trip and set off towards Okehampton.

Zarzucę Was dzisiaj zdjęciami widoków, zaczynając od tego, jak pięknie wyglądały drogi z kwitnącymi dookoła wiosennymi zaroślami i drzewami.

Today I will bombard you with photos of the views, starting with how beautiful the roads looked with spring bushes and trees blooming all around.

Dojechaliśmy do parkingu przy Meldon Reservoir. I stamtąd ruszyliśmy pieszo w kierunku owego zbiornika. Jest to początek pięknej pętli po terenach Parku Narodowego Dartmoor. Pętla ta ma trochę ponad 7 km (4,3 mili), suma wzniesień wynosi ok. 250 m (820 feet).  

We drove to the car park at Meldon Reservoir. From there we set off on foot towards the reservoir. This is the start of a beautiful loop through the Dartmoor National Park. The loop is just over 7 km (4.3 miles) long, with a total elevation gain of around 250 m (820 feet).

Park Narodowy Dartmoor ma prawie 1000 km (368 mil) kwadratowych, został utworzony w 1951 roku. Słynie m.in. z wrzosowisk, torfowisk, granitowych głazów, ogromnej ilości zamieszkujących go ptaków i kuców Dartmoor.

Dartmoor oferuje ogromną ilość pieszych szlaków - od krótkich spacerowych tras, po 108-milową (173 km) pętlę dookoła Parku Narodowego. Nie wiem, jak to wygląda na innych szlakach - ale tam gdzie byliśmy, nie było żadnych oznaczeń. Warto więc przygotować się i ściągnąć sobie zawczasu jakąś aplikację, która pomoże nie zgubić się na wrzosowiskach.

Dla zainteresowanych: w Dartmoor (jak i właściwie wszędzie, gdzie byliśmy - włącznie z plażami, kawiarniami i sklepami) psy są mile widziane, jedynie muszą być na smyczy.

Dartmoor National Park is almost 1,000 km (368 miles) square and was created in 1951. It is famous for its moors, peat bogs, granite boulders, huge numbers of resident birds and Dartmoor ponies.

Dartmoor offers a huge range of walking trails, from short walks to a 108-mile (173km) loop around the National Park. I don't know what it's like on other trails - but where we were, there were no signs. So it's worth getting ready and downloading an app in advance that will help you not to get lost on the moors.

For those interested: dogs are welcome on Dartmoor (and pretty much everywhere we went - including beaches, cafes and shops), as long as they are on a lead.

Trasa, którą wybraliśmy zaczyna się od przejścia przez zaporę, która została wybudowana w 1960 roku i to dzięki niej powstał ten zbiornik wodny. Następnie idzie się wzdłuż brzegów Meldon Reservoir, ścieżką wśród kolcolistów, owiec i kucyków.

The route we chose starts with a walk over the dam which was built in 1960 and it was thanks to it that this reservoir was created. Then you walk along the banks of Meldon Reservoir, on a path among gorse, sheep and ponies.

I kolor nieba, i wody był wprost nieziemski. Powiem Wam, że od pierwszych kroków, które postawiłam w Dartmoor, zakochałam się w tym miejscu. 

Both the color of the sky and the water were simply unearthly. I will tell you that from the first steps I took on Dartmoor, I fell in love with this place.

Kilkukrotnie trafiliśmy na niewielkie strumyki. Śpiew ptaków i szum wody płynącej po kamieniach był jedynym, co rozbrzmiewało wokół. 

Oczywiście mijaliśmy innych turystów, ale dosłownie kilka razy. Większość spaceru minęła nam w ciszy i spokoju.

Several times we came across small streams. The only sounds that could be heard were the birdsong and the sound of water flowing over the stones.

Of course we passed other tourists, but only a few times. Most of the walk was spent in peace and quiet.

Drzewa jeszcze nie rozwinęły w pełni liści, dzięki czemu można było podziwiać kształty gałęzi i to, jak są obrośnięte mchem i porostami. Jeśli nie stąd wziął się pomysł na Enty, to nie wiem skąd. ;)

Ścieżka prowadzi wzdłuż West Okement River. W pewnym momencie teren się wznosi i rzeka płynie wąwozem.

The trees hadn't fully developed their leaves yet, so you could admire the shapes of the branches and how they were covered with moss and lichen. If that wasn't where the idea for the Ents came from, then I don't know where. ;)

The trail follows along the West Okement River. At one point the terrain rises and the river flows through a gorge.

Wzniesienie widoczne na zdjęciu poniżej to Black Tor. Było naszym celem, ale najpierw udaliśmy się do Black-a-Tor Copse u jego podnóża.

The hill in the photo below is Black Tor. It was our destination, but first we went to Black-a-Tor Copse at its foot.

Nad wspomnianą już rzeką West Okement znajduje się rezerwat Black-a-Tor Copse ("copse" to gaj). To jeden z trzech starożytnych lasów dębowych na wrzosowisku Dartmoor, co prawda mniej znany niż Wistman's Wood. Ciągnie się wzdłuż rzeki przez około pół kilometra. Zarośnięte mchem kamienie i dęby sprawiają niesamowite wrażenie. Tylko czekać, gdy zza któregoś pnia lub kamienia wyjdą druidzi - mówię Wam!

On the aforementioned West Okement River bank is the Black-a-Tor Copse Reserve. It is one of three ancient oak woods on Dartmoor, although less well-known than Wistman's Wood. It stretches along the river for about half a kilometre (one third mile). The moss-covered stones and oaks make an incredible impression. Just wait for the druids to emerge from behind one of the stumps or stones - I'm telling you!

Następnie wdrapaliśmy się na Black Tor. To było dosyć strome, ale krótkie podejście. Jedyny fragment naszej trasy, który był nieco męczący. Pozostała część to raczej spacer niż wędrówka. Ze szczytu wzgórza rozciąga się wspaniały widok na całą dolinę i usiane granitowymi głazami zbocze, po którym się wspięliśmy. 

Next we climbed Black Tor. This was a fairly steep but short ascent. The only part of our walk that was a bit tiring. The rest of it was more walking than hiking. From the top of the hill there was a magnificent view of the whole valley and the granite-strewn slope we had climbed.

Gdybyśmy mieli nieco więcej czasu - z Black Tor można przejść na szczyt High Willhays, który ma 610 m. n.p.m. Jest to najwyższe wzniesienie w Dartmoor.

If we had a bit more time, from Black Tor you can walk to the High Willhays, which is 610 metres above sea level. It is the highest peak on Dartmoor.

My jednak ruszyliśmy powoli z powrotem do parkingu przechodząc przez Longstone Hill.

However, we slowly made our way back to the car park, passing via Longstone Hill.

Pętla kończy się zejściem do Meldon Reservoir. Znów spotkaliśmy owce i kuce. 

Według aplikacji trasa jest przewidziana na 2 godziny marszu. I faktycznie, tyle szliśmy - jednak na trasie byliśmy w sumie dwa razy dłużej, ponieważ robiliśmy dużo postojów. Na zdjęcia, na posiłek nad strumieniem i na napawanie się cudownymi widokami.

The loop ends with a descent to Meldon Reservoir. We met sheep and ponies again.

The app says the walk will take 2 hours. And that's exactly what we did - but we were on the trail for twice as long because we stopped a lot. For photos, for a meal by the stream and to enjoy the wonderful views.

Cały wyjazd mieliśmy zaplanowany dosyć dokładnie, punkt po punkcie. Jedynie sobotę zostawiliśmy sobie "wolną", aby dopasować plan w zależności od pogody i sił. I już w trakcie tego spaceru postanowiliśmy, że przeznaczymy ją na... ponowne odwiedzenie Dartmoor. :) Tak. Aż tak nas zauroczyło.

Zanim jednak wrócimy na wrzosowiska pokaże Wam inne miejsce, o którego odwiedzeniu marzyłam od lat. Następny przystanek: Stonehenge. 

We had planned the whole trip quite precisely, point by point. We only left Saturday "free" to adjust the plan depending on the weather and our strength. And already during this walk we decided that we would devote it to... visiting Dartmoor again. :) Yes. It enchanted us that much.

Before we return to the moors, however, I will show you another place that I have dreamed of visiting for years. Next stop: Stonehenge.